Hoàng Văn Thụ sáng tác nhiều bài thơ cách mạng bằng cả tiếng Tày, tiếng Nùng, tiếng Sli lẫn tiếng Việt, đều mang đậm truyền thống thi ca cổ điển dân tộc, vừa mang tính thi ngôn chí, nói lên ý chí tác gia cách mạng.

Đoạn tuyệt

Theo một số nguồn tài liệu,trước khi Hoàng Văn Thụ đi hoạt động cách mạng,ông đã được cha mẹ gả cưới cho cô gái người dân tộc tên Nông Thị Bay là con gái ông đội Hiển võ quan sơ cấp của Pháp, ông Hiển đã nhiều lần viết thư dụ ông về hợp tác với Pháp, nên ông đã viết bài thơ Đoạn tuyệt nổi tiếng để trả lời năm 1940:

Đọc mấy lời trong thư cha dụ dỗDòng lệ con hoen ố mảnh nhung yNhớ ngày nào con cất bước ra điTrong trí dũng con ghi đầy kiêu hãnh! Kìa lưỡi kiếm máu quân thù còn dínhMà anh hùng tim lạnh bả hư vinhTrong phong ba vùng vẫy bóng ngạc kìnhTham mồi béo nên nộp mình cho ngư phủChốn rừng xanh tung hoành con mãnh hổHam mồi ngon nên ủ rũ chốn chuồng con!Bả vinh hoa làm mờ mịt cả tâm hồnNào lay chuyển lòng son dạ sắt! Núi Hồng Lĩnh còn mịt mù u uấtDòng Nhị Hà còn chứa chất hờn căm[5]Thì đời con là của cả giang sơnDù giá rét mưa đông chi xá kểTrong những lúc cha vui vầy vị kỷLà những khi con rền rĩ khóc non sôngĐêm canh trường cha nệm ấm chăn bôngChốn rừng thẳm con nằm chông nếm mậtCha hít thở những hương trầm thơm ngátPha những mùi máu thịt của lê dânThì mũi con đang ngạt thở, cổ khô khanTai vọng tiếng hờn oan bao thảm cảnhTrên ngực cha đầy mề đay, kim khánhBên sườn con lấp lánh kiếm tiêm cừuCha say mê bên thiếu nữ yêu kiềuCon tận tuỵ với tình yêu tổ quốcCha thì đem tài năng và trí ócMưu vinh thân là mục đích cuối cùngThì con đang mang xương trắng máu hồngĐể cứu vớt non sông là ý nguyệnCha với con đã là hai trận tuyếnCha một đường, con tiến một đườngThôi từ nay hai chữ cương thườngCon giữ trọn để thờ chung đất nướcBuổi đoàn tụ thôi cha đừng mong ướcCuộc hội đàm dùng đại bác với thần công!Bức thư đây là bức thư cuối cùngCha cũng chỉ là cha trong dĩ vãngThôi hạ bút cho tâm tình gián đoạnĐể loài người kết án kẻ gian phiLưỡi gươm thần tuốt sẵn để chờ khi...

Một dị bản khác được ghi lại:

Đọc mấy lời trong bức thư cha dụDòng lệ con hoen ố mảnh nhung yNhớ ngày nào ôm chí lớn ra điTrong ký ức ghi nhiều điều kiêu hãnhKìa mũi kiếm máu kẻ thù con dínhMà anh hùng tim lạnh bởi mơ vinhChốn phong ba vùng vẫy bóng ngư kìnhTham mồi béo nộp mình cho ngư phủNơi rừng thiêng tung hoành con mãnh thúTham mồi ngon ủ rũ chốn chuồng conBả vinh hoa làm mất cả tâm hồnNhưng nào chuyển được lòng son dạ sắtNúi Hồng Lĩnh còn mịt mù u uấtSông Nhị Hà con chất chứa căm hờnThì đời con là của cả giang sơnMà bão táp mưa đơn đâu sá kểNào những lúc cha vui vầy vị kỷLà khi con rầu rĩ khóc non sôngĐêm canh trường cha nệm ấm chăn êmNơi hố thẳm con nằm gai nếm mậtCha hít thở hương trầm bay bát ngátPha lẫn mùi máu mắt của lương dânThì mũi con nghẹt thở cổ khô khanTai vẳng tiếng kêu than trong thảm cảnhCha trước ngực mề đay kim khánhCon bên mình lấp lánh kiếm tiên cừuCha say sưa bên thiếu nữ yêu kiềuCon tận tụy với tình yêu tổ quốcNghĩa là cha đem tài năng và trí ócMơ vinh thân là mục đích sau cùngThì con đem xương trắng với máu hồngRa cứu giúp non sông là chí nguyệnCha và con thế là hai trận tuyếnCha một đường và con ở một đườngThôi từ nay hai chữ can thườngCon... để thờ dân giúp nước (quên mất câu này)Buổi đoàn viên xin cha đừng mong ướcCuộc hội đàm xin để lúc thành côngBức thư đây là bức sau cùngMà cha chỉ là cha trong dĩ vãngThôi hạ bút cho thâm tình gián đoạnĐể cho người kết án thế gian phêLưỡi gươm thù con tuốt để sẵn chờ...

Nhắn bạn

Hoàng Ngân, Hoàng Văn Thụ và bài thơ "Nhắn Bạn"

Trước khi bị xử bắn, Hoàng Văn Thụ đã viết một bài thơ tuyệt mệnh gửi nhắn tới bà Hoàng Ngân, nằm ở sà lim cạnh phòng ông. Đó là bài thơ Nhắn bạn bất hủ:

Việc nước xưa nay có bại thành,Miễn sao giữ trọn được thanh danh,Phục thù, chí lớn không hề nản,Ngọc nát còn hơn giữ ngói lành.Thân dẫu lao tù lâm cảnh hiểm,Chí còn theo dõi buổi tung hoành.Bạn Hỡi gần xa hăng chiến đấu,Trước sau xin giữ tấm lòng thành!